Inaczej jest z żywopłotem nie formowanym, który jest swobodny, charakteryzuje się naturalnym wzrostem posadzonych roślin, pozwalających na obfite kwitnienie i owocowanie.
Rośliny sadzone w większych odstępach, jak 0,5 do 2 metrów zmniejszają nakłady na założenie żywopłotu.
Można również zwiększyć ilość gatunków i odmian tworząc mniejsze lub większe „skupiony” dobrane siłą wzrostu, pokrojem, kolorystyką (kwiatów, owoców, liści, pędów), co uatrakcyjnia ogród w różnych porach roku. Żywopłot nie formowany nie wymaga systematycznego, kosztownego cięcia.
Cięcie ogranicza się do zabiegu „sanitarnego” i ewentualnie „odmładzającego”. Rośliny nie cięte, obficie kwitnąc, dostarczają pożytku dla pszczół, owocując stanowią pokarm dla ptaków. Stanowią również bardziej przyjazne miejsce lęgów dla ptaków. W podzięce za to mamy ich „koncerty” i częściową ochronę przed szkodnikami. Jedynym wymaganiem żywopłotów nie formowanych jest to, że muszą mieć większą przestrzeń do rozrastania się niż cięte.